جلبی-حقه بازی-فاحشگی

 

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

ترک بیلمز-آدم نادان

پس افتاده-بچه ی کسی

 

بار و بنه-وسایل سفر

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

آب خنک خوردن-به زندان افتادن
ددر برو-نانجیب-زن بدکاره
آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

 

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن
دور از جناب ب-لانسبت
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)
آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

دَدَر-بیرون-کوچه

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

پشمالو-دارای موهای بسیار

پول مول-پول

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

خدا نگهدار-خدا حافظ

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی
بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

خاطره-یادگار

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

پا به رکاب-آماده ی رفتن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

جبهه-میدان جنگ
بند بودن روی پای خود-به خود متکی بودن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

 

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

افتاده(فروتن، متواضع)

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

ترش کردن-عصبانی شدن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)
چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا
به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

 

درز را آب دادن-از راه به در شدن

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

رمباندن-خراب کردن

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

پول چای دادن-انعام دادن

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 
برآورد-تخمین

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

چنبره زدن-حلقه زدن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه
باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن
پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

ذِله شدن-ذله آمدن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

 

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

 

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

 

 

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن
چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن
رکاب کش-به تاخت-با سرعت
 

خواهر خوانده-دوست صمیمی

حال کردن-لذت بردن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

دور از شما ب-لانسبت
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

 

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

 

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود
 

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
راستکی-واقعی

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

دور و بر-اطراف-پیرامون

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

جوشی شدن-عصبانی شدن

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

خدا داده-دیم کاری

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

چار دیواری-خانه

آب آتش زده-اشک

 
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

 
پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

خیس کردن-ادرار کردن به خود

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

از رو رفتن-خجالت کشیدن-از میدان به‌در رفتن
تک پا-زمان کوتاه-در فرصتی بسیار اندک

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

به چشم-اطاعت می شود

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

باد گلو زدن-آروغ زدن
زیر لبی-زیر زبانی

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

انگشت‌شمار(کم، معدود)

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

زاهرو-دالان-سرسرا
تل انبار-توده-انباشته
دستِ چپ-سمت چپ

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن

 

اوستا چسک(فضول و مزاحم، سرخر)
خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

بی سیرت-بی آبرو

 
از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

 

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار
خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

چو انداختن-شایعه پراکندن

درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد
بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن
چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب
دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن
زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید
ارزانی-بخشیدن-دادن

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

خپله-چاق و کوتاه قد

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

آفتاب برِ دیوار آمدن(به پایان آمدن عمر)
بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

جا ماندن-فراموش شدن

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

خاور زمین-قاره ی آسیا

حیوانی-نگا. حیوانکی

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

روغن داغ-روغن گداخته

 
دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن
رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

خیط کاشتن-خطا کردن

 

 

 
حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه
خرجی-پول لازم برای گذران روز
 

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

دلسرد-ناامید-مایوس

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

 
چرند گو-یاوه گو

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پرداختی-مبلغ داده شده

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

 

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

تخم نابسمل لا-حرام زاده

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

 

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

 

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

 

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

راست رو-رو به رو-مقابل

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

دق کردن-از غصه مردن

 

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

دور از جناب ب-لانسبت

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

 

 

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا
حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

درگاهی-آستانه

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

 

 

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

دم بازی-چاپلوسی-تملق

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن
تخت و تبارک-با آسودگی خیال

(به زبان کودکان) زخم شدن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

درگاهی-آستانه

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

پرند-حرف بی هوده

 

بامبول-حقه-کلک

اجاق(دودمان)

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

داداشی-برادر در زبان کودکان

آرواره‌ی کسی لق بودن-سرنگهدار نبودن-پرچانه بودن

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها
 

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

بی فک و فامیل-بی کس و کار

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

بی اشتها-بی میل به غذا

 

رشوه گرفتن-رشوه خواری

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن

چَکه-شوخ و بذله گو

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

دو پا-انسان

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پشت سر کسی صفحه گذاشتن- پشت یر کسی حرف زدن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

 

تِلِک و پِلِک-رخت و وسائل ناچیز خانه

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

پول و پله-پول

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

زپرتو-ضعیف-بی دوام

تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن
بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی
پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن
بازار کوفه- بازار شام

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث