جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

 

 

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

 

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن
زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن
بی فکر-لاابالی-بی قید

 

زیر آبی-زیرآبکی

آفتاب خوردن-سختی کشیدن
جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی
رنگ شدن-گول خوردن

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

جِر آمدن-اوقات تلخ شدن-زیر مقررات بازی زدن

 

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

چَکی-وزن نکرده-یک جا

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

 
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن
حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

 

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

جملگی-تمامن-سراسر

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

ارواح شکمت(ارواح بابات)

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

 

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن
باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

 

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

آتشِ بسته(طلا)

پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

 

 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

 
از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

ریزه میزه-ریزه پیزه

چو-شایعه

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن
درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

بی سکه-بی اعتبار
زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

جا انداختن-به سر جای خود آوردن

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
ذُق ذُق زدن-سوزش داشتن زخم

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

تو به تو-گوناگون-لا به لا

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

خوش خوشک-یواش یواش-آهسته آهسته

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

اشک کوه-یاقوت-لعل

 

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی
خوش قلق-رام-خوش خوی

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

آخرین تحویل-قیامت

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

 
از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن
آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

بامبه-توسری

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

چاشته بندی-ته بندی

خاله خرسه-دوست نادان

 

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

 

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض
جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند
پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

خرسک-نوعی فرش

 
بومی-محلی-اهل همان سرزمین
حرف بی ربط-سخن نامربوط

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)

 

خاکروبه-زباله-آشغال

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

خبر-گزارش رویداد

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد

 

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

 

بلا به دور-بلاها دور باد

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

خاج کشیدن-صلیب کشیدن
ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن
جزوه-کتابچه-دفترچه
پا سوخت-پا بد-بد شانس

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن
دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

ترش ابرو-عبوس
از جگر گذشتن(نامردی کردن)

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

 

دزدیده نگاه کردن-زیر چشمی نگریستن-بدون آن که طرف بداند او را زیر نظر گرفتن

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

جیش-ادرار در زبان کودکان

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

 

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

 
در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

دل-معده

بَهمان-فلان
زبانی-شفاهی
پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

دست دوم-کار کرده-مستعمل

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

تسمه پروانه-تسمه ای که پروانه ی موتور را به گردش در می آورد
زرد گوش-بی رگ-ترسو
خُردینه-بچه ی خردسال

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

 

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

زبر-خشن-غیر لطیف

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

ارباب حجت(اهل منطق)

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

پوست پیازی-نازک و بی دوام

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

 

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

 

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله
دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

چه چه زدن-خواندن بلبل-سخت خوش آواز خواندن

 
بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

دست نماز-وضو

 

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن
پورت-سر و صدا-داد و فریاد

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

جزغاله-سوخته-زغال شده

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن
خانه خمیر-نگا. خانه خراب
داداشی-برادر در زبان کودکان

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

چپ دادن-رد کردن
چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

جا ماندن-فراموش شدن

 

 

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن
راست و ریس-موانع و معایب
دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

بساز-آدم سازگار-صبور

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)
پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
 

 

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

 

دوش فروش-ربا خوار

 

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

دو قلو-دو بچه ی همزاد

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

خواب آلود-آن که کاملن بیدار نشده است

چه مرگته ؟-چه دردی داری ؟

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

زبان کوچکه-زبان کوچک
پامال شدن-از بین رفتن

به تور زدن- به تور انداختن

حق نشناس-نا سپاس

دل-معده
 

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

 

جَر-پیچ و خم راه

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ
دست آموز-تربیت شده-آموخته

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

چین و چوروک-چین و شکن
به سر دویدن- با سر رفتن
ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن
زبان گز-چیز تند و تیز

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

 

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)
راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

چارلا-چهار لا-چهار تو

پشت دستی زدن-برای تنبیه به پشت دست بچه زدن

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

دادستانی-دادخواهی-کار دادستان

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

 

 
ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

 

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

پُک زدن-هر بار کشیدن سیکار و چپق و از این قبیل با نفس عمیق